Ύπνος και σωματικό βάρος
Γράφει: Λαντζάκη Μαρία , Διαιτολόγος - Διατροφολόγος (MSc)
Πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος για τον οργανισμό μας;
Η έλλειψη ύπνου (λιγότερο από 6 ώρες) φαίνεται να αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα τα τελευταία χρόνια . Η ερευνητική κοινότητα έχει στρέψει το ενδιαφέρον της σε μελέτες που σχετίζονται με την διάρκεια και την ποιότητα ύπνου ερευνώντας τις πιθανές συνέπειες που φέρει στον ανθρώπινο οργανισμό. Ο ύπνος είναι απαραίτητος για μια πληθώρα λειτουργιών του σώματος και του εγκεφάλου, όπως τουλάχιστον υποδεικνύει η επιστήμη. Οι λειτουργίες του οργανισμού περιορίζουν στο ελάχιστο την δραστηριότητα τους, ο μεταβολισμός επιβραδύνεται, το μυϊκό σύστημα ελαχιστοποιεί τις κινήσεις του, ενώ παράλληλα μειώνεται και η επικοινωνία με τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Ο εγκέφαλος βρίσκει την ευκαιρία να ξεκουραστεί, κάτι που φαίνεται ότι βοηθά τη λειτουργία της μνήμης και της μάθησης.
Πως ο ύπνος μπορεί να επηρεάσει το σωματικό μας βάρος;
Πολυάριθμες έρευνες έχουν ασχοληθεί αρκετά με το ρόλο του ύπνου στην επιδημιολογία της παχυσαρκίας. Στοιχεία έχουν δείξει ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε μια αυξημένη κατανάλωση φαγητού .Μία ερευνητική ομάδα στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, χρησιμοποιώντας μαγνητικό τομογράφο (fMRI) μελέτησε τις λειτουργίες του εγκεφάλου μετά από μια «ήρεμη» νύχτα ύπνου και έπειτα από μια άυπνη νύχτα. Συμπέραναν ότι η έλλειψη ύπνου οδήγησε σε υπερδραστηριότητα της αμυγδαλής, περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει την επιθυμία για κατανάλωση τροφής. Επίσης διαπίστωσαν ότι οι εθελοντές που δεν είχαν κοιμηθεί καλά είχαν μια αυξημένη επιθυμία για κατανάλωση κυρίως τροφών υψηλής θερμιδικής αξίας. Κατά την έλλειψη ύπνου ο οργανισμός καταβάλλεται έντονα από την διαδικασία του στρες αυξάνοντας τα επίπεδα της κορτιζόλης (κατεξοχήν ορμόνη του στρες) οδηγώντας κυρίως σε κατανάλωση τροφών πλούσιες σε λίπος και υδατάνθρακες. Όπως αναφέρουν και οι ίδιοι , η έλλειψη ύπνου, μέσω ενός άγνωστου μέχρι στιγμής μηχανισμού, μπορεί να αλλάξει την συμπεριφορά ενός ατόμου όσον αφορά την κατανάλωση τροφής. Όντως ο οργανισμός χρειάζεται περισσότερη ενέργεια όταν παραμένει ξύπνιος για περισσότερες ώρες και κοιμάται λιγότερο. Όμως ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι λανθασμένες πλέον διατροφικές επιλογές οδηγούν σε κατανάλωση τροφίμων υψηλής πυκνότητας (θερμιδικής αξίας).
Άλλες έρευνες προσπάθησαν να συσχετίσουν την διάρκεια ύπνου με το αίσθημα της πείνας και της όρεξης. Πιο συγκεκριμένα οι περισσότερες έρευνες μέχρι σήμερα έχουν δείξει ότι τα άτομα με διάρκεια ύπνου < 6 ώρες είχαν μια μεγαλύτερη επιθυμία για αυξημένη κατανάλωση φαγητού . Ορμόνες όπως η γκρελίνη και η λεπτίνη (ορμόνες υπεύθυνες για το αίσθημα τις όρεξης) μελετήθηκαν και βρέθηκε ότι μπορούν να αυξηθούν ή να μειωθούν ανάλογα με την διάρκεια του ύπνου. Παράλληλα η ποιότητα του ύπνου βρέθηκε και αυτή με την σειρά της να παίζει ένα καθοριστικό παράγοντα.
Είναι σημαντικό επίσης να αναφερθεί ότι η έλλειψη ύπνου δεν επηρεάζει μόνο το αίσθημα της όρεξης και της πείνας αλλά και την ενέργεια καθώς και την διάθεση ενός ατόμου για τις δραστηριότητες του μέσα στην μέρα του. Η έλλειψη ύπνου συνεπάγει ψυχική και σωματική κόπωση η οποία έχει σαν αποτέλεσμα μια μειωμένη φυσική δραστηριότητα. Συμπερασματικά, μια μείωση φυσικής δραστηριότητας και μια αύξηση θερμιδικής πρόσληψης έχουν ως αποτέλεσμα ένα θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, δηλαδή την αύξηση του σωματικού μας βάρους. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η έλλειψη και η ποιότητα ύπνου δεν επηρεάζει μόνο το σωματικό βάρος. Έρευνες έχουν συσχετίσει την έλλειψη ύπνου με την κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, υπέρταση, οστεοπόρωση, σακχαρώδη διαβήτη και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
ΠΗΓΕΣ
1. Green ,S. M., Goldstein ,A. N., Walker, M.P. The impact of sleep deprivation on food desire in the human brain. Nature Communications 4, 2259 (2013)
2. Marie- Pierre St- Onge . The role of sleep duration in the regulation of energy balance: Effects on energy intakes and expenditure. Journal of Clinical Sleep Medicine, Vol 9, No 1 (2013).
